Kredyty – zdolność kredytowa i zabezpieczenia

W życiu często musimy podejmować decyzje. Często wiążą się one z wydatkami. Niestety czasami okazuje się, że jest to koszt, który przekracza nasze możliwości finansowe. Co wtedy zrobić. Mamy do wyboru kilka rozwiązań. Możemy odłożyć w czasie realizację swojego projektu, aż zaoszczędzimy wymaganą sumę pieniędzy. Innym rozwiązaniem jest skorzystanie z kredytu lub pożyczki. Musimy wówczas się liczyć z tym, że będzie się to wiązało z dodatkowym kosztem. W tym opracowaniu wyjaśnię, jakie są dostępne możliwości finansowania oraz w jaki sposób banki oceniają zdolność kredytową. Na początek omówię różnicę pomiędzy poszczególnymi kredytami.

Kredyt czy pożyczka?

Potocznie każdy rodzaj finansowania nazywamy kredytem. Jednak istnieją różnice pomiędzy kredytem a pożyczką.

• Kredyt udzielany jest wyłącznie przez banki. W umowie kredytowej jest wyraźnie zaznaczone na jaki cel ma zostać wykorzystany. Udzielając kredytu bank może żądać dodatkowego zabezpieczenia lub poręczenia.
• Pożyczki udzielane są przez banki i inne instytucje finansowe a nawet osoby prywatne. Co do zasady pożyczka nie jest udzielana na określony cel. To oznacza, że możemy dowolnie dysponować otrzymanymi pieniędzmi. Bank lub inna instytucja może żądać dodatkowego zabezpieczenia lub poręczenia pożyczki.

Pożyczka

Jak już wspomniałem wcześniej, udzielając pożyczki, bank lub inny podmiot nie wymaga deklaracji na jaki cel ma ona zostać wykorzystana. Stanowi to dla tej instytucji dodatkowe ryzyko. Dlatego zazwyczaj są wyższe wymagania dotyczące zdolności kredytowej. Dłużnik musi się także liczyć z wyższymi kosztami pożyczki (w stosunku do kredytu).

Żeby zminimalizować swoje ryzyko instytucja finansowa może żądać zabezpieczenia. Zabezpieczenia możemy podzielić na:

• osobiste – oznacza, że zarówno dłużnik jak i osoby udzielające zabezpieczenia odpowiadają za zobowiązanie całym swoim majątkiem,
• rzeczowe – oznacza, że określony w umowie składnik majątku stanowi zabezpieczenie np. nieruchomość, środki transportu).

Zabezpieczenia osobiste

• Weksel – wystawca weksla zobowiązuje się do spłaty swojego zobowiązania. Jest wystawiony in blanco, opatrzony jedynie podpisem i datą wystawienia. Jeżeli wystawca nie spłaca swoich zobowiązań zostaje uzupełniony o kwotę zobowiązania i termin płatności.
• Poręczenie wekslowe – zobowiązuje ono poręczyciela na równi z wystawcą weksla do spłaty zobowiązania sumy wekslowej.
• Poręczenie według prawa cywilnego – Jeżeli kredytobiorca nie wywiąże się ze swoich zobowiązań wobec banku lub innej instytucji finansowej, poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu.
• Przejęcie długu – osoba trzecia przejmuje dług i staje się kredytobiorcą.
• Przystąpienie do długu – osoba trzecia przystępuje do długu i staje się kredytobiorcą solidarnym.
• Cesja wierzytelności – jest to umowa pomiędzy bankiem a kredytobiorcą, Kredytobiorca przekazuje na rzecz banku swoje prawa do otrzymania określonej sumy pieniędzy za sprzedane towary lub usługi.
• Gwarancja bankowa – zobowiązanie banku do zapłaty kwoty zobowiązania dłużnika na rzecz kredytodawcy

Zabezpieczenia rzeczowe

• Hipoteka – obciążenie prawem na nieruchomości. Obligatoryjnie jest stosowane do zabezpieczania kredytów mieszkaniowych. Może także stanowić zabezpieczenie pożyczki
• Zastaw rejestrowy – jest zabezpieczeniem kredytu lub pożyczki. Najczęściej stosowany przy udzielaniu kredytów samochodowych. Co ważne kredytobiorca może swobodnie korzystać z samochodu. Jednak bank może narzucić pewne obowiązki. Np. ubezpieczenie AC i cesję wierzytelności z ubezpieczenia.
• Zastaw ogólny – zabezpieczenie na ruchomości. Wierzyciel może dochodzić swoich należności z tej rzeczy. Co ważne, dany przedmiot stanowi zabezpieczenie nawet jeżeli ten przedmiot zmieni właściciela. Zabezpieczenie często stosowane podczas zakupów ratalnych w sklepach.
• Przewłaszczenie na zabezpieczenie – Kredytobiorca przenosi prawo swojej ruchomości na rzecz kredytodawcy. Często stosowane przy zakupie samochodów łączne z innymi zabezpieczeniami.
• Kaucja – dłużnik składa bankowi jako zabezpieczenie określoną sumę. Mogą to być np. papiery wartościowe na okaziciela lub pieniądze. Zabezpieczenia takiego bank często wymaga w odniesieniu do kredytobiorców posiadających złą historię kredytową.
• Kaucja bankowa – Przeniesienie określonej kwoty pieniężnej na rzecz kredytodawcy.
• Blokada środków na rachunku bankowym – określona kwota środków na rachunku bankowym dłużnika zostaje zablokowana, do czasu wywiązania się ze swoich zobowiązań względem wierzyciela.

Zdolność kredytowa

Kolejnym ważnym czynnikiem jest zdolność kredytowa. Udzielając pożyczki, bank lub inna instytucja, chce mieć pewność, że dłużnik będzie w stanie spłacić całe swoje zobowiązanie.

Osoby fizyczne – muszą udowodnić przed wierzycielem, że otrzymują stały dochód. W zależności od tego jakie źródła będą akceptowane przez daną instytucję może to być dochód z tytułu: umowy o pracę, renta, emerytura. Rzadziej inne umowy cywilnoprawne, takie jak: umowa zlecenie, umowa o dzieło. Ważne jest, żeby tak umowa był zawarta na okres nie krótszy niż czas spłaty pożyczki. Dochód dłużnika jest pomniejszany o wszystkie jego stałe wydatki. Dotyczy to w szczególności wszystkich innych zobowiązań kredytowych, wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, alimenty, bieżące potrzeby. Jeżeli po odjęciu tych wszystkich kosztów pozostała kwota, która będzie pozwalała na spłatę pożyczki, oznacza to, że jest zdolność kredytowa. Niestety niezależnie od oceny zdolności kredytowej a także zabezpieczenia, bank czy inna instytucja może odmówić udzielenia pożyczki.

Kredyt

W sektorze bankowym istnieje wiele różnych kredytów. Najpierw dokonajmy bardzo ogólnego podziału na kredyty dla osób fizycznych oraz dla firm.

Kredyt dla osoby fizycznej

Do tej kategorii zaliczymy wszystkie kredyty udzielone dla konkretnej osoby, niezależnie od jej źródła dochodu. Najczęściej akceptowane źródła dochodów:

• Umowa o pracę,
• emerytura,
• renta,
• działalność gospodarcza,
• udziały w spółce,
• umowy: zlecenie i o dzieło

Podobnie jak w przypadku pożyczki dłużnik musi posiadać zdolność kredytową. Ponad to przedmiot kredytu będzie stanowił dla banku zabezpieczenie rzeczowe do czasu spłaty zobowiązania. Bank może także zażądać dodatkowego zabezpieczenia. Jednak w tym miejscu musimy dokonać kolejnego podziału. Jest to podział ze względu na cel kredytowy.

Kredyt mieszkaniowy

Chyba każdy chciałby mieć własny dom lub mieszkanie. Niestety większości z nas nie stać na taki zakup lub budowę. Rozwiązaniem może się wydawać wynajęcie mieszkania. Jednak tutaj często okazuje się, że cena płacona za wynajem wcale nie jest mniejsza od raty kredytu, którą byśmy płacili za podobne mieszkanie. Dlatego wiele osób decyduje się wziąć na siebie takie zobowiązanie. Takie kredyty często udzielane są na wiele lat, dwadzieścia, trzydzieści a nawet pięćdziesiąt. Przez cały ten czas nieruchomość będzie stanowiła zabezpieczenie dla banku. Trzeba wziąć pod uwagę, że przy tak długim okresie kredytowania, koszty kredytu mogą być o wiele wyższe niż kwota pieniędzy którą otrzymamy. Jednak jest to sposób – chociaż kosztowny – na własne mieszkanie czy dom. Inną cechą tego finansowania jest stosunkowo niskie oprocentowanie – w porównaniu z innymi kredytami. Bardzo często banki wymagają także, żeby nieruchomość była ubezpieczona z cesją praw na rzecz banku. Mogą wystąpić także inne ubezpieczenia np. ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie utraty pracy, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. W każdym wypadku będą one podnosić rzeczywisty koszt kredytu.

Jak zawsze, także i w tym przypadku inwestor musi posiadać zdolność kredytową. Oblicza się ją podobnie jak w innych kredytach. Pisałem już o tym powyżej. Powstaje jednak problem, kiedy okazuje się, że rata pożyczki jest zbyt duża i według banku nie mamy zdolności kredytowej. Co w takiej sytuacji. Istnieje rozwiązanie. Bank może się zgodzić na dołączenie do kredytu innych osób. Mogą to być rodzice, rodzeństwo a nawet osoby z nami niespokrewnione. Pamiętać należy, że te osoby będą w sposób solidarny odpowiadały za nasze zobowiązanie. To oznacza, że w razie problemów ze spłatą, bank może żądać spłaty zobowiązania lub nawet całego kredytu od dowolnej z tych osób.

Niekiedy sposobem na zwiększenie zdolności kredytowej może być przewalutowanie kredytu. Zdarza się, że banki promują kredyty w innych walutach i mniej restrykcyjnie podchodzą wówczas do zdolności kredytowej. Niestety jest to rozwiązanie bardzo ryzykowne. Kursy walut ciągle się zmieniają. W konsekwencji rata kredytu może wzrosnąć i to znacznie. Po pewnym czasie może się okazać, że wartość samego kredytu znacznie przekracza wartość nieruchomości. oczywiście możliwa jest także sytuacja odwrotna. Jeżeli waluta stanieje, obniży to ratę kredytu. Jednak w tej sytuacji poza większym ryzykiem musimy się liczyć z jeszcze innymi kosztami. Przeliczając kwotę kredytu na inną walutę, bank pobierze od nas cenę – jest to koszt przewalutowania. Każda rata kredytu także będzie przeliczana na obcą walutę, czyli ponownie zapłacimy cenę przewalutowania.

Kredyt mieszkaniowy jest obarczony wieloma opłatami. Oznaczają one dla nas koszt, który musimy ponieść, jeżeli chcemy mieć swój wymarzony dom lub mieszkanie.

Kredyt na zakup dóbr

Z takim kredytem spotkamy się, jeżeli będziemy chcieli kupić w sklepie np. pralkę albo telewizor. Są one zazwyczaj wyżej oprocentowane niż inne kredyty. Jednak dobra wiadomość jest taka, że często sklepach możemy spotkać się z ofertą kredytu 0%. Spłacamy wtedy tylko raty kapitałowe. Cenę naszego kredytu zapłaci wówczas sprzedawca. Przy udzielaniu tego typu kredytu banki najczęściej stosują uproszczoną procedurę, a decyzję otrzymamy w kilkanaście minut. Nasze dochody i koszty będą weryfikowane na podstawie oświadczenia. Dla banku w tym wypadku najważniejsza będzie nasza pozytywna historia w Biurze Informacji Kredytowej. Jednak nawet w wypadku kredytu 0% rata kapitałowa, to także wydatek dla naszego domowego budżetu.

Kredyt samochodowy

Samochód – dla jednych marzenie, dla innych konieczność. Niezależnie od tego jak jest w naszym wypadku, jeżeli nie stać nas na zakup samochodu, to możemy posiłkować się kredytem. Najpierw warto przeanalizować, czy naprawdę potrzebujemy tego pojazdu. Jak każdy kredyt, tak i ten wiąże się z kosztami. Może lepiej było by poczekać i odłożyć pieniądze na wymarzone auto. Tak czy inaczej to nasza osobista decyzja. Jeżeli już się zdecydujemy na kredyt, to warto o nim coś wiedzieć. Zazwyczaj będzie wyżej oprocentowany niż kredyt mieszkaniowy. Zapłacimy też prowizję za udzielenie kredytu. Inny koszt będzie wiązał się z tym, że bank zażąda od nas opłacania ubezpieczenia AC, a cesję wierzytelności przekazali na bank. Nie bez znaczenia jest także wiek pojazdu. Najprościej otrzymać kredyt na nowy samochód. Jednak możemy nabyć też używany. Jego wartość będzie ustalona na podstawie faktury wystawionej przez sprzedawcę. Najczęściej samochód nie może być starszy niż osiem do dziesięciu lat. Liczy się jego wiek na koniec okresu kredytowania.

Bank zażąda od nas zabezpieczenia kredytu. Najczęściej będzie to kupowany właśnie pojazd. Jednak bank może zażądać dodatkowego zabezpieczenia. Stosuje się tutaj dwojakie rozwiązanie. Może to być zastaw rejestrowy lub bank stanie się współwłaścicielem naszego auta.

Zdolność kredytowa: Bank chce mieć pewność, że będziemy mogli spłacić swoje zobowiązanie, dlatego oceni naszą zdolność. Będzie się to odbywało podobnie jak w kredytach opisanych powyżej.

Na koniec warto wspomnieć o jeszcze innych kosztach. Posiadając swój wymarzony pojazd jesteśmy zobowiązania do opłacania ubezpieczenia OC, dokonywania przeglądów. Ponadto dochodzą koszty paliwa, obsługowe i bieżących napraw. Wszystko to musimy uwzględnić decydując się na zakup swojego upragnionego samochodu.

Kredyt odnawialny

Jest to bardzo ciekawa forma kredytowania. Chociaż sama nazwa – kredyt – nie jest tutaj do końca trafna. Kredyt bowiem jest udzielany na określony cel, natomiast tego typu kredyty nie mają tego celu określonego. W życiu jednak często spotkamy się z tą formą. Jest on najczęściej udzielany w formie dopuszczalnego ujemnego salda na rachunku osobistym. Może jednak istnieć także jako odrębny kredyt. Jeżeli jest to kredyt w rachunku, to zabezpieczeniem są nasze wpływy na tenże rachunek. Bowiem każdy wpływ na rachunek automatycznie zmniejsza kwotę zadłużenia. Jeżeli chodzi o zdolność kredytową to w tym wypadku bank najczęściej stosuje uproszczoną procedurę. Najważniejsze są przepływy pieniężne na rachunku. Oczywiście bank poprosi o nasze dochody ale zazwyczaj będzie się to odbywało w formie oświadczenia. Taki rodzaj kredytu może być dobrym zabezpieczeniem na tzw. nieprzewidziane wydatki.

Karta kredytowa

To nieco inna konstrukcja zobowiązania. Zdolność kredytowa jest oceniana jak w pozostałych kredytach. Niektóre banki jednak i tutaj stosują uproszczone procedury. Np. nie weryfikują zdolności dla osób wykonujących niektóre zawody, albo analizują jedynie przepływy pieniężne na rachunku. Łatwo tutaj jednak wpaść w pewną pułapkę. Pracownik banku może zapewniać, że korzystając z karty nie ponosimy żadnych kosztów. Częściowo jest to zgodne z prawdą. Przyjrzyjmy się temu bliżej. Kiedy płacimy za codzienne zakupy kartą kredytową, nie ponosimy kosztów np. prowizji. Prowizję płaci sprzedawca u którego dokonujemy zakupu. Jednak nie wolno mu tej opłaty przerzucać na kupującego. W tej chwili nie płacimy też odsetek za wykorzystany kredyt. Bank daje nam czas na spłatę tego kredytu. Zazwyczaj jest to 52 do 60 dni. Jeżeli w tym czasie spłacimy całość zadłużenia, to nie zapłacimy odsetek ani prowizji. Dodatkową zaletą jest to, że wszystkie transakcje dokonane kartą płatniczą są obowiązkowo objęte ubezpieczeniem. Otrzymujemy zatem dodatkową ochronę. Jednak bank nie wymaga spłaty całego zadłużenia. Zazwyczaj wystarczy spłacić 1 do 2% tej kwoty. Wtedy począwszy od pozostałej kwoty będą już naliczane odsetki. Na ogół są dużo wyższe niż przy innych kredytach. Karta kredytowa umożliwia nam tam także wypłatę gotówki w bankomacie. Jednak to oznacza, że odsetki zapłacimy już od pierwszego dnia. Zostanie też poprana prowizja od wypłaty. Mogą także pojawić się inne opłaty, takie jak: opłata za wydanie lub używanie karty, dodatkowe ubezpieczenie.

Podsumowując: karta kredytowa może być dobrym sposobem finansowania zakupów, jednak należy zachować ostrożność i uważać aby nie wpaść w pułapkę drogiego kredytu.

Kredyt konsolidacyjny

To kolejna forma kredytu. Może się okazać, że po dokonaniu wielu zakupów mamy kilka kredytów. Być może postanowiliśmy nabyć samochód, z powodu braku gotówki zdecydowaliśmy się na kredyt. Po jakimś czasie popsuła nam się pralka. Sprzedawca zaoferował sprzedaż ratalną. Kiedy przyszedł czas na zmiany pomyśleliśmy o zmianie telewizora na większy, taki jak mają sąsiedzi. Do tego niespłacana karta kredytowa….. Ciężko dopilnować wszystkich terminów płatności. Poza tym może się okazać, że nasza zdolność kredytowa się zmniejszyła i obecne raty zaczęły nam nieco ciążyć. No i ta karta kredytowa, ponieważ spłacamy tylko kwotę minimalna, to jej zadłużenie rośnie a odsetki są naprawdę wysokie. Jak sobie z tym poradzić? Pomocny może być kredyt konsolidacyjny. Jednak trzeba do niego podejść z wielką rozwagą. Polega to na tym, że bierzemy kolejny kredyt. Może być to konsolidacyjny kredyt gotówkowy bez zabezpieczeń albo hipoteczny kredyt konsolidacyjny. Najczęściej spotkamy się z tą drugą formą. Za pomocą tego kredytu spłacamy wszystkie swoje poprzednie zobowiązania. Jeżeli wybierzemy dłuższy okres spłaty, to raty będą niższe niż suma poprzednich. Poza tym kredyt zabezpieczony hipoteką będzie zazwyczaj tańszy niż kredyt gotówkowy na dowolny cel lub karta kredytowa. Czy rzeczywiście zapłacimy mniej? Oczywiście, że nie! To przecież kolejny kredyt i kolejne koszty. To co możemy osiągnąć, to obniżenie miesięcznych wydatków i utrzymanie płynności finansowej. Dzięki temu będziemy mogli spokojnie spłacać swoje zobowiązania. Warto pamiętać o jeszcze jednej rzeczy. W umowach dotychczasowych kredytów poszukać informacji o warunkach ich wcześniejszej spłaty. Być może uda się odzyskać część odsetek.

Kredyty dla firm

Kredyt dla wielu firm stanowi bardzo ważne źródło finansowania. W odróżnieniu od kredytów dla osób fizycznych nie chodzi tutaj jedynie o chęć posiadania czegoś. Dla firmy często oznacza to być albo nie być. Zakup lub budowa środków trwałych mogą być bardzo kosztowne. Budowa i uruchomienie nowych linii produkcyjnych to też spory koszt. unowocześnienie zakładu, dostosowanie do nowych norm, zakup towarów handlowych czy środków transportu – to tylko niektóre z kosztów, które musi ponieść firma. Ale czy warto inwestować w nowe technologie? Na rynku jest bardzo duża konkurencja. Jeżeli firma nie będzie miała nowoczesnego zaplecza, to bardzo łatwo może stracić przewagę konkurencyjną i w ten sposób oddać część zysków innym. W skrajnym wypadku może to nawet doprowadzić do upadku przedsiębiorstwa. Decydując się na kredyt i poniesienie dodatkowych kosztów z tym związanych, firma zapewnia sobie zwiększenie zysków i utrzymanie swojej pozycji na rynku.

Kredyty dla firm możemy podzielić na:

• kredyt inwestycyjny,
• kredyt obrotowy.

Kredyt inwestycyjny

Kredyt inwestycyjny przeznaczony jest na zakup środków trwałych i wyposażenia. Może w to wchodzić: budowa lub zakup budynków, zakup maszyn, środków transportu, urządzeń specjalistycznych. Nie ulega wątpliwości, że takie inwestycje mają ogromny wpływ na uzyskiwane przez firmę przychody. Żeby jednak przedsiębiorca mógł wystąpić do banku o kredyt musie spełnić pewne wymagania. Firma musi “pochwalić się” swoimi dotychczasowymi osiągnięciami. Między innymi musi posiadać dodatni wynik finansowy. Należy także wykazać, że będzie w stanie spłacać przyszłe zobowiązanie wobec banku. Bank udzielający kredytu często wymaga także przedstawienia biznes planu. Przedsiębiorca wykazuje w nim jak przeprowadzona inwestycja wpłynie na przychody firmy, jej przepływy pieniężne a także na pozycję na rynku. Nie bez znaczenia jest także ryzyko związane z daną inwestycją. Tak przeprowadzony bilans okazji i ryzyka jest podstawą dla banku do podjęcia decyzji o finansowaniu.

Oddzielnym zagadnieniem może być wymiana środków trwałych i urządzeń na nowsze i wydajniejsze. Otóż przedsiębiorstwo już uzyskuje przychody z tego tytułu. Dlatego należy rozważyć jak unowocześnienie parku wpłynie na przychody i jak to wypadnie w porównaniu z dodatkowym kosztem kredytu. Np. firma może ocenić, że po wymianie samochodu dostawczego na nowy zaoszczędzi na naprawach i paliwie 30 tysięcy rocznie. W tym samym okresie koszt kredytu (rata kapitałowa i odsetki) wyniosą 20 tysięcy. Oznacza to, że firma zaoszczędzi 10 tysięcy rocznie pomimo kosztu związanego z kredytem. Poza zyskami finansowymi należy uwzględnić także wartości niematerialne, takie jak pozycja na rynku czy przewaga konkurencyjna

Proces weryfikacji zdolności kredytowej jest znacznie bardziej złożony i pracochłonny niż w przypadku osób fizycznych. Poza zdolnością kredytową bank może zażądać także innego zabezpieczenia, tym bardziej, że środki pracy w większości są wyłączone z egzekucji komorniczej.

Kredyt obrotowy

Jest to kredyt, który ma umożliwić bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Można go przeznaczyć na zakup towarów handlowych, spłatę bieżących zobowiązań czy zakup materiałów biurowych. Obecność na rynku wiąże się z wieloma kosztami. Firmy otrzymują zapłatę za swoje usługi lub towary z opóźnieniem. W tym czasie ponoszą koszty związane z kolejnymi inwestycjami. Poza tym trzeba zapłacić pracownikom, za wynajmowane lokale, podatki czy ubezpieczenia. Żeby wymienić tylko niektóre. Właśnie w takich sytuacjach przydatny może być kredyt obrotowy. Może być udzielony na określony czas np. jeden rok. Może także automatycznie odnawiać się po upływie tego okresu. Trochę przypomina to kredyt odnawialny dla osób fizycznych. Żeby otrzymać taki kredyt firma musi się wykazać dobrą kondycją finansowa, posiadać dodatni wynik i dobrą płynność finansową. Np. firma nie otrzyma takiego kredytu na spłatę zaległych zobowiązań.